عادات غذایی غلط
عادات غذایی غلط
نیلوفر رضایی
کارشناس تغذیه ومراقب سلامت
در اهمیت تغذیه‌ی سالم سخن‌های فراوانی وجود دارد؛ مثل: »پدر بیماری هر چه که باشد، تغذیه‌ی ناسالم مادر آن است. «و همچنین این جمله که »اگـر بـیماری در معـده نـباشـد، بیمار نمی‌میرد.« بااین‌وجود در اغلب فرهنگ‌ها غذا خورده می‌شود ولی ازآنچه اهمیت دارد، یعنی آنکه چه بخوریم و چگونه، غافل هستند. به‌همین‌علت بر آن شدیم تا در در خصوص عادات غذایی ناصحیح خانواده‌های دانش‌آموزان دبستان مسرور، مطالعه ای انجام دهیم. بررسی روی 247 نفر از دانش‌آموزان مدرسه صورت گرفت. مقیاس بررسی، پرسشنامه‌های کیفی بود که توسط والدین دانش‌آموزان تکمیل شد. نتایج بدین‌ترتیب بود که 89 درصد از خانواده‌ها از گوشت گوسفند به‌عنوان اولین منبع پروتئینی استفاده می‌کردند. در 88 درصد از خانواده‌ها، برنج اولین منبع غلات مصرفی بود. عادت خوردن نان همراه برنج در 8.5 درصد از خانواده‌ها وجود داشت. یافته‌ی دیگر که چندان هم دور از انتظار نبود این که حدود 73 درصد از خانواده‌ها، عادت به مصرف ته‌دیگ داشتند. یافته‌ی دیگر این بررسی این بود که تنها 2 درصد از خانواده‌ها پوست مرغ را هنگام طبخ جدا نمی‌کردند. 55 درصد از خانواده‌ها نیز در آب‌گوشت از نان تیلیت استفاده می‌کردند. عادت نوشیدن انواع شربت و نوشابه همراه غذا در 26 درصد از خانواده‌ها وجود داشت. خوردن انواع شیرینی، آجیل و دسر بعداز غذا نیز در حدود 21 درصد از خانواده‌ها دیده شد. پاشیدن نمک به غذا قبل از چشیدن آن در 5.6 درصد از خانواده‌ها بود که این هم آمار امیدوارکننده‌ای تلقّی می‌شود. عادات غذایی ناصحیح دیگری که حاصل شد در زیر به آن‌ها اشاره می‌شود:
1-خوردن کله‌پاچه یک‌بار در ماه یا بیشتر: 5.8 درصد
2-خوردن آش رشته و آش شله‌زرد به‌عنوان غذا یا عصرانه: 49 درصد
3-خوردن سالاد همراه سس مایونز 67.6 درصد
4-تماشای تلویزیون هنگام غذا خوردن: 74 درصد
5-خوردن باقیمانده غذای کودک توسط پدرومادر: 32 درصد
6-خوردن هنگام مطالعه و کار با کامپیوتر: 7 درصد
7-قرار دادن انواع موادغذایی نظیر شیرینی و شکلات و یا سایر تنقلات در معرض دید: 6.24 درصد
8-سرکشی مرتب به یخچال: 43 درصد
9-چشیدن غذا هنگام پخت‌وپز توسط خانم‌ها: 58 درصد
با دقت در نتایج، توجه به نکات و پیشنهادهای زیر لازم به‌نظر می‌رسد:
89 درصد از خانواده‌ها از گوشت گوسفند به‌عنوان اولین منبع پروتئینی استفاده می‌کردند. درحالی‌که در گروه گوشت‌های قرمز، گوشت گوساله، چربی پایین‌تری دارد و سالم‌تر تلقی می‌شود. همچنین گوشت‌های سفید مانند مرغ، ماهی و گوشت بوقلمون نیز منابع بسیار خوب از پروتئین هستند و درکل در مقایسه با گوشت قرمز، چربی اشباع کمتری دارند و بهتر است این گوشت‌ها اولین منبع پروتئین غذای خانوار گردد.
در 88 درصد از خانواده‌ها برنج، اولین منبع غلات مصرفی بود. طبق تحقیقات انجام‌شده، نمایه گلیسمی (توانایی ماده غذایی در افزایش قند خون) برای برنج 87 است و این درحالی‌است که برای نان این نمایه 70 است؛ بنابراین برنج قدرت بیشتری در افزایش قند خون دارد. پیشنهاد می‌شود نیمی از غلات مصرف روزانه از برنج و نیمی دیگر از نان باشد.
عادت خوردن نان همراه برنج، در 8.5 درصد از خانواده‌ها وجود داشت. ذکر این نکته لازم است که مصرف نان همراه با برنج به‌دلیل تنوع در غله‌ی مصرفی در یک وعده، سبب افزایش دریافت و همچنین افزایش کالری مصرفی می‌شود.
علت نادرست بودن عادت خوردن ته‌دیگ غذا این است که معمولاً در طبخ برنج و ماکارونی، روغن به‌کار برده شده برای پخت در کف ظرف جمع شده و این سبب می‌شود ته‌دیگ بسیار پرکالری باشد. همچنین سفتی ته‌دیگ می‌تواند سبب ساییدگی دندان شود. خشکی ته‌دیگ همچنین در هنگام بلع می‌تواند به جدار و دیواره‌ی داخلی دستگاه گوارش، مثل مری و معده آسیب رساند.
عادت نوشیدن انواع شربت و نوشابه همراه غذا در26 درصد از خانواده‌ها بود. در نظر داشته باشید که خوردن مایعات همراه غذا سبب رقیق‌شدن شیره‌ی معده می‌شود و این می‌تواند عملکرد آنزیم‌های هضم‌کننده‌ی معده را دچار اختلال کند. همچنین نوشیدن این مواد همراه غذا سبب می‌شود کالری دریافتی افزایش یابد که می‌تواند سبب مستعدشدن فرد برای ابتلا به چاقی یا اضافه‌وزن شود.
خوردن انواع شیرینی، آجیل و دسر بعداز غذا نیز در حدود 21 درصد از خانواده‌ها بود. درحالی که منبع علمی معتبری از این باور که:مصرف شیرینی بعد از غذا سبب تسهیل در هضم می‌شود)حمایت نمی‌کند،امااین عادت جزو یکی از رفتارهای شایع در میان خانواده هاست و می تواند عامل بسیار مهمی در چاق شدن افراد باشد.
می‌دانیم درحالی‌که نمک مجاز مصرفی روزانه تنها 6-5 گرم (معادل یک قاشق چای‌خوری) است، تنها عادت پاشیدن نمک قبل از چشیدن غذا، می‌تواند سبب افزایش نمک دریافتی شود که به سم سفید موسوم است.