اهمیت تغذیه ی سالم در کودکان
اهمیت تغذیه ی سالم در کودکان
نیلوفر رضایی
کارشناس تغذیه و مراقب سلامت
نقاشی:پرگل پورکاظمی کلاس‌اول‌گل نرگس
نتیجه ی تحقیقات نشان داده که تغذیه ی ناکافی و نامتعادل در دانش آموزان، سبب کاهش توجه، کاهش ادراک، اشکال در یادگیری، اختلالات رفتاری، طولانی تر شدن دوره ی غیبت از مدرسه و کاهش موفقیت می شود. این موارد به خصوص در سنین دبستان که کودک برای اولین بار به صورت جدی از خانواده جدا می شود و ارتباط او با محیط اطراف افزایش می یابد، مشاهده می گردد.
عمده عادات، علاقه مندی ها و تنفرهای غذایی هر فرد در سال های اولیه زندگی اش شکل می گیرد و به دوره بزرگسالی منتقل می شود. همچنین از مهم‌ترین عوامل تأثیر گذار بر دریافت غذا در طول سال های تکامل کودک می‌توان به محیط خانواده، مراکز آموزشی، رسانه ها، فشار همسالان و بیماری ها اشاره داشت که در این میان، خانواده و مدرسه نقش مهم تری را ایفا می کنند.
نقش مادر در منزل به عنوان برنامه ریزِ سبد غذایی خانوار، اهمیت ویژه ای دارد. مادر می تواند با کسب آگاهی های لازم در خصوص تغذیه ی سالم در سنین مدرسه و همچنین با توجه به شناختی که از فرزند خود دارد، با به کار بستن تکنیک‌ها و روش‌های مناسب شکل دهی این عادات، بسیار اثربخش باشد به نحوی که با تصحیح محتویات سبد غذاییِ تمامی اعضای خانواده، الگوی تغذیه ی سالم غذایی کودک را از ابتدا به صورت عملی برای او ترسیم کند.
تغییرات فیزیکی و جسمی در این سنین در مقایسه با زمان نوزادی و بزرگسالی کمتر است؛ تازمانی که کودک 9 یا 10 ساله شود، وزن او معمولأ به طور متوسط حدود 2 تا 3 کیلوگرم در سال افزایش می‌یابد و از دو سالگی تا بلوغ، قد کودک به طور متوسط در هر سال 6 تا 8 سانتی‌متر افزایش می یابد. در سنین پیش‌دبستانی و دبستان، رشد کودک عمومأ آهسته و یکنواخت است و ترکیب بدن به نسبت ثابت باقی می ماند.
میزان انرژی دریافتی روزانه می بایست برای تأمین رشد و نمو کودک و جلوگیری از تجزیه ی پروتئین‌های بدن کافی باشد و از طرفی نباید سبب ایجاد اضافه وزن شود. برای این منظور می‌بایست 45 تا 65 درصد انرژی مورد نیاز روزانه از کربوهیدرات، 25 تا 35 درصد از چربی و 10 تا 30 درصد از پروتئین تأمین گردد. همچنین با توجه به این که استخوان ها، دندان‌ها، ماهیچه ها و رگ های خونی کودکان در حال رشد و تکامل است، آن ها در مقایسه با بزرگسالان به ریزمغذی ها (مواد معدنی و ویتامین ها) ی بیشتری نیاز دارند. به همین سبب کودکان دبستانی باید در طول روز 4 تا 6 واحد از گروه غلات، 3 تا 4 واحد از گروه لبنیات، 5 تا 6 واحد از گروه میوه و سبزی و1 تا 2 واحد از گروه گوشت استفاده کنند؛ که هر واحد غلات معادل است با یک کف دست نان سنگک، بربری، تافتون یا 4 قاشق غذاخوری برنج پخته و یا یک عدد سیب زمینی پخته ی کوچک، هر واحد از لبنیات معادل است با یک لیوان شیر یا یک لیوان ماست و یا دو لیوان دوغ خانگی، هر واحد میوه برابر است با یک عدد میوه متوسط یا سه عدد خرما و یا یک چهارم لیوان میوه ی خشک، هر واحد سبزی نیز معادل است با یک لیوان سبزی خام خرد شده (از هر نوع) و یا نصف لیوان سبزی پخته و همچنین هر واحد گروه گوشت معادل است با یک عدد تخم مرغ، یا یک قاشق غذاخوری کره بادام زمینی یا 4 تا 5 قاشق غذاخوری حبوبات پخته و یا حدود 30 تا 60 گرم گوشت مرغ، ماهی و گوشت قرمز.
مهم ترین وعده غذایی برای دانش آموزان صبحانه است. هر شب پس از دوره ناشتا (یعنی در زمان خواب شب که ماده غذایی مصرف نمی شود)، برای این که بدن و مغز برای شروع فعالیت ها آماده باشد، نیاز است که دانش آموز ازطریق صبحانه ی مناسب و مغذی، انرژی دریافت کند. نخوردن صبحانه می‌تواند موجب حواس پرتی، خستگی، سردرد و کاهش عملکرد ذهنی در دانش آموز شود. به همین دلیل، شروع روز با یک صبحانه کافی و متعادل می‌تواند سبب ارتقاء عملکرد و موفقیت دانش آموز در مدرسه شود.