شناخت اختلال های یادگیری
شناخت اختلال های یادگیری
گل جهان شکرزاده
کارشناس ارشد مشاوره
مشاور شعبه دو دبستان
اختلالات یادگیری از جمله مسائلی است که برخی از دانش آموزان در دوران تحصیل خود با آن درگیر هستند. این موانع یادگیری بر علاقمندی به یادگیری و خودباوری کودکان تاثیرات منفی فراوانی دارد. از یک دیدگاه اختلالات یادگیری به دو دسته تقسیم می شوند: اختلال خواندن و اختلال نوشتن. در ادامه این مقاله به طور خلاصه به این اختلال ها و راهکارهای درمانی آنها خواهیم پرداخت.
-ادامه مطلب-
اختلال خواندن
ویژگی های کودکان با اختلال خواندن: کودکان دارای اختلال خواندن تمایل به خواندن ندارند و قادر نیستند برای خود دایره ی لغات مناسبی ایجاد کنند. دامنه ی توجه آن ها کم است، در تمرکز مشکل دارند، معمولا در مدرسه افت تحصیلی را تجربه می کنند، جرآت مندی پایین تری دارند و احساس نا امیدی و بی لیاقتی پیدا می کنند، در خواندن شفاهی و کلامی تردید دارند و گاهی دچار لکنت می شوند. به جای اینکه چشم هایشان را هنگام خواندن حرکت دهند، سرشان را تکان می دهند؛اغلب کلمه به کلمه می خوانند، به زحمت با صدای کشیده و لحن یکنواخت می خوانند. به نقطه گذاری توجه ندارند و از توجه به معنی لغات غافلند. هنگام خواندن یا نوشتن،۱ش۱ واژه ها را غیر مرتبط با محتوی و غیر مرتبط با عناصر آوایی حدس می زنند. کلماتی را که تازه خوانده اند جا به جا می¬خوانند یا تکرار می کنند. حافظه¬ی دیداری و شنیداری ضعیفی دارند. فاقد تشخیص شنیداری کافی هستند، محیط خانوادگی و مدرسه به آنان فشار می آورد یا این که نگرش منفی افراطی به عملکرد مدرسه دارند. رشد اجتماعی کافی ندارند و در مدرسه سازگاری شخصی مناسبی بروز نمی دهند.
انواع اختلال خواندن
مشکلات خواندن در کودکان با اختلال یادگیری بر سه نوع است.
1- مشکلات خواندن پایه که شامل دشواری در درک روابط بین صداها، حروف و کلمات می شوند.
2- مشکلات روانی خواندن شامل خواندن با سرعت مناسب، دقیق خواندن و طرز بیان درست می شود.
3- مشکلات درک خواندن، نوعی ناتوانی در فهم معنی کلمات و عبارات است .
روش های درمانی اختلال خواندن:
1- آموزش روشن برای شناخت واج و صداشناسی: نتایج برخی مطالعات نشان داده اند، یکی از روش های موثر در کمک به کودکان با مشکل خواندن، آموزش روشن در جهت شناسایی حروف و واج ها بوده است.
2- آموزش کل زبان: رویکرد مربوط به آموزش کل زبان، بر این اساس طراحی شده است که علاقه‌ی کودک به خواندن را افزایش دهد. در این روش به کودک اجازه داده می شود تا مطالب خواندنی مورد علاقه‌ی خود را انتخاب کند و از نشانه های بافت و تصویرها بهره بگیرند تا معنای داستان هایی را که می خوانند، تعبیر کنند.
3- آموزش کل واژه: در آموزش کل واژه، معلمان کودکان را تشویق می کنند تا به جای آن که واژه ها را به واج ها تقسیم کنند، آن ها را به صورت کل پردازش کنند. در آغاز کودکان می آموزند تعداد واژه رایج را به محض دیدن شناسایی کنند. بعد وقتی معلم واژه های جدید را در طول خواندن معرفی می کند؛ واژه خوانی دانش آموزان گسترش می یابد.
اختلال نوشتن
ویژگی های دانش آموزان با اختلال نوشتن: نوشتن ناخوانا و ناشیانه، وجود جزئیات متناقض در نوشته ها (ترکیبی از سرهم نویسی، بالا و پایین نوشتن با اندازه های نامنظم شکل ها، حروف کلمات یا حروف متناقض، کلمات جا انداخته، ناهماهنگی در فاصله بین کلمات و حروف، وضعیت غیرطبیعی مچ دست، بدن یا کاغذ هنگام نوشتن، مشکل در تجسم شکل حروف، رونویسی یا نوشتن کند و پر زحمت، ضعف در کشیدن طرح های فضایی روی کاغذ، گرفتگی عضله یا گیر غیرطبیعی (شکایت از حالت دست)، مشکلات بیش از حد در فکر کردن و نوشتن به طور همزمان.
راهکار های درمانی انواع اختلال نوشتن
نارسا نویسی: اصلاح وضعیت نشستن کودک، اصلاح نحوه‌ی قلم به دست گرفتن، داخل خطوط موازی نوشتن با خط کشیدن، تمرین مهارت های دست ورزی مانند خمیر بازی، مچاله کردن کاغذ، پیچ و مهره، قفل و کلید، قیچی کردن، خط خطی کردن
وارونه نویسی: تن آگاهی و نام بردن اعضای بدن خود، بازی با آدمک یا عروسکی که اعضای بدنش جدا وصل می شود.
قرینه نویسی: کودک روبه روی مربی می ایستد و هر عضوی را مربی حرکت داد؛ او همان عضو را حرکت می دهد. بازی نقطه چین
حافظه دیداری: تصویر خوانی (تصویرها را به مدت چند لحظه نشان داده، سپس مخفی می کنیم و از آن تصویر سوال می پرسیم. بازی جورچین، بازی با کارت کلمات (مانند تصویرخوانی)
تمیز دیداری: نمونه حرف یا کلمه‌ی سمت راست را در سمت چپ بیابد. از بین حروف، حرف مشخصی را پیدا کند. در نقاشی یا تصویرهایی که یک یا چند تصویر در آن پنهان شده است، تصویر مورد نظر را پیدا کند.
حساسیت شنیداری: گفتن املا از سوی معلم با تن صدای آهسته و آرام، کودک نوار کاست را با صداهای مختلف گوش کند و بگوید چه صداهایی می شنود، با شنیدن صدای قوطی ها حدس بزند درون آن ها چیست، بازی تلفن نخی
بی دقتی: در تصویرهای مشابه، اختلاف های جزئی را پیدا کند. کارت کلماتی که نقطه یا دندانه یا حروف اضافی دارند را پیدا کند.
مشکلات آموزشی: در هر درس کلمات مهم را روی مقوا نوشته و در کلاس بچسبانید تا در معرض دید همیشگی باشد. در زمان گفتن دیکته نکات فنی را به دانش آموز گوش زد نموده تا از غلط نویسی آن جلوگیری شود. می توان در زنگ آموزشی دیکته یک بار متن را روی تخته نوشته تا همه ببینند، سپس پاک کرده و دیکته گفته شود.
منابع:
- نکته های کاربردی برای آموزش دانش آموزان با اختلال یادگیری، سیده سمیه جلیل آبکنار، محمد عاشوری
_ اختلالات یادگیری، دانشنامه بهمن ماه 1395
مقاله شناسایی اختلالات یادگیری، وبسایت انجمن روانپزشکی کودک و نوجوان ایران: