آشنایی با مفهوم تاب آوری

آشنایی با مفهوم تاب آوری

سمیرا مرادی

کارشناس ارشد مشاوره

 مشاور شعبه 1 دبستان

اگر نگاهی به واکنش کودکان در موقعیت‌های پر چالش زندگی بیندازید، متوجه  می‌شوید برخی از کودکان در برابر مشکلات بسیار آسیب پذیر هستند و به سرعت در هم می‌شکنند، اما برخی دیگر آرام، منطقی و صبور هستند و تحمل شکست بالایی دارند. این تفاوت از کجا ناشی می‌شود؟ علت آن چیست؟ پاسخ روانشناسان به این پرسش این است: «تاب آوری». (آرین فر، کتانی و عابدی،1394)

تاب آوری می تواند باعث شود که فرد پیروزمندانه از رویدادهای ناگوار زندگی بگذرد و علاوه بر آن پیشرفت کند. اگر تاب آوری در کودک ما رشد کند می تواند انعطاف پذیرتر باشد، دیرتر نا امید می شود و از چالش فرار نمی کند. در نتیجه، داشتن این ابزار موثر در مواجهه با بحران از جمله بهترین نتایج یک تربیت موفق است. حال این پرسش به ذهن خطور می کند که از کجا میزان تاب آوری فرزندمان را تخمین بزنیم؟

در پاسخ به این پرسش می توان به شاخصه های زیر اشاره کرد:

-ادامه مطلب-

1- افراد تاب آور به توانایی خود در مواجهه و حل مشکلات اعتماد دارند. اعتماد به نفس و احساس کارآمدی دارند.

2- نسبت به توانایی خود واقع بین هستند، یعنی قادرند بفهمند توانشان تا چه حد است و آن را کمتر یا بیشتر تخمین نمی زنند.

3- نسبت به محیط خود واقع بین هستند. محدودیت ها، عرف، فرصت ها و شرایط هر محیط را به درستی تخمین می زنند.

4- این افراد به جای فرار از مسأله، آن را حل می‌کنند. این افراد در موقعیت های مختلف مهارت‌های حل مساله ی خود را  به خوبی به کار می گیرند.

5- از نظر اجتماعی شوخ طبعی صحیحی دارند. منظور این است که نه به مسخره کردن و دست انداختن دیگران می پردازند و نه اینکه خود را برای خنداندن دیگران تحقیر می کنند. این افراد بیشتر به دنبال شوخی کردن با موضوعات هستند تا با شخصیت افراد و روحیه ای شاد و پر انرژی دارند.

6- فرد تاب آور وقتی در فرآیند انجام کار به مشکل بر می خورد، تلاشش را بیشتر می‌کند از سوی دیگر از یادگرفتن کاری که بلد نیست هراس به دل راه نمی دهد. از مواجهه با مشکل مایوس نمی شود.

7- در هر اتفاق به دنبال معنی و فایده‌ی آن رویداد در زندگی و رشد فردی خود می‌گردد. که این دیدگاه زمینه ساز تفکر معنوی در زندگی او خواهد بود.

8- و در نهایت خوش بین و امیدوار است.

حال این پرسش برای والدین پیش می آید که چگونه می توان تاب آوری را در فرزندشان ایجاد و یا تقویت کنند. برای پاسخ به پرسش در ادامه به شرح چند ویژگی پرداخته خواهد شد:

- در خانواده هایی که والدین با فرزندان خود همدلی می کنند، به فرزندانشان کمک می کنند احساسات و افکار خود را بشناسند و احساس درک شدن را در فرزندشان به وجود بیاورند. بتوانند واکنشی همدلانه همراه با درک شدن داشته باشند بدون این که از موقعیت فاجعه بسازند و یا برداشت و احساسات فرزندان خود را بی اهمیت و غلط بنامند. نصیحت نکنند و نخواهند مشکلات فرزند خود را فورا حل کنند.

- انتظارات والدین از فرزندان واقع بینانه است. یعنی این والدین به اندازه ی کافی از فرزند خود توقع دارند نه کمتر یا بیشتر از توانشان. انتظارات کمتر از توان فرزند باعث می شود اعتماد به نفس کودک در مشکلات پایین بیایید و انتظارات بیشتر از توان اضطراب فرزند را در مواجهه با مشکل زیاد می کند.

- به فرزندان احساس ارزشمندی داده می‌شود. خانواده تنها بستر مناسب برای ایجاد احساس منحصر به فرد بودن، دوست داشتنی بودن و ارزشمندی است. باور داشتن به اینکه لازم نیست ویژگی خاص یا رفتار خاصی داشته باشی تا خانواده ات تو را دوست داشته باشند، به افراد انگیزه ی بهتر زندگی کردن و قدرت مواجهه با مشکلات زندگی را می دهد. چنین افرادی به راحتی امید خود را از دست نمی دهند.

- خانه هایی که شوخی سالم در فضای آن‌ها جریان دارد، در مشکلات خانوادگی حل مساله اتفاق می افتد، پدر و مادر به دنبال جنگ یا فرار از مشکلات نیستند. مسایل قابل حل به بحث و گفت وگو گذاشته می‌شوند و مسایل غیر قابل حل را به کمک هم می پذیرند و از آن به همراه هم عبور می‌کنند.

- به بچه ها  فرصت مشارکت داده می شود. مسؤلیت ها تقسیم می شود و هر کس در خانه نقش موثری را ایفا می کند. در خانه آن ها می توان در فضایی آزاد گفت وگو کرد و نظر مخالف یا موافق خود را ابراز کرد.در چنین خانواده هایی احتمال پرورش فرزندان تاب آور بیشتر خواهد بود.

به طور خلاصه می توان گفت ویژگی تاب آوری ابزار حیاتی زندگی امروز است. افراد تاب آور صبور و با ایمان هستند و مهارت‌های زندگی را دارا می باشند. این ویژگی را می‌توان به کمک ایجاد چالش های به موقع، رفت آمدهای فامیلی و دوستانه، مشارکت و گفت و گوهای خانوادگی  و تقویت معنویت در کودکان دهیم تا کودک بتواند در آینده خوش بینی، امنیت و آرامش را تجربه کند.

منابع

- تاب آوری در کودکان ویژه‌ی مادران. نیره آرین فر، مریم کتانی و احمد عابدی.نشر نوشته.

- تاب آوری در کودکان ویژه‌ی مشاوران و مربیان. نیره آرین فر، مریم کتانی، احمد عابدی.نشر نوشته.

نام*

ایمیل

نظر*

متن تصویر*