ویژگی ها ی تک فرزندی
ویژگی ها ی تک فرزندی
سمیرا مرادی
کارشناس ارشد مشاوره
یکی از نگرانی های رایج والدینی که یک فرزند دارند اینست که آیا تک فرزندی می تواند برای فرزند آن ها آسیب زا باشد . بسیاری از والدین نیز می خواهند بدانند تک فرزندی چه ویژگی ها و چه معایبی دارد . در این قسمت برخی از ویژگی ها و معایب تک فرزندی را بیان می کنیم و نحوه ی کاهش مشکلات را مورد بحث قرار میدهیم. مهمترین ویژگی های تک فرزندی عبارتند از:
1)توانایى هاى فکرى و شناختى : در همه فرهنگ ها و همه سطوح اقتصادى و اجتماعى، تبادل اطلاعات در خانواده هاى داراى تک فرزند، بیشتر از سایر خانواده ها است . تک فرزندان و فرزندان اول دایره لغات وسیع ترى نسبت به دیگر کودکان دارند. تجربه ویژه اى که تک فرزندان دارند، داشتن تعامل بیشتر با والدین است، گرچه آن ها از داشتن تعامل و رقابت با برادران و خواهران محرومند. تک فرزندان بیشتر بین بزرگسالان رشد مى کنند وبیشتر با بزرگسالان سروکار دارند، به همین علت زودتر از کودکان دیگر رفتارهاى بزرگسالانه و بالغانه از خود نشان مى دهند. آن ها منطق گرا و تحلیل گر هستند و به جزئیات پدیده ها توجه زیادى نشان مى دهند.-ادامه مطلب-
تک فرزندان به واقعیت هاى قانونمند علاقه مندند. آنان عقاید و واقعیت ها را به طور منطقى تجزیه و تحلیل میکنند تا درک بهترى از آن ها پیدا کنند. تک فرزندان تلاش مى کنند که در مورد هر مسئله اى اطلاعات بسیار کاملى کسب کنند . آن ها معمولاً ابتدا به جزئیات و سپس به کلیات قضایا توجه مى کنند و از فهمیدن جزئیات قضایا به کلیت آن ها پى مى برند. گاهى توجه زیاد آن ها به جزئیات و جمع آورى بسیار زیاد اطلاعات باعث مى شود نتوانند به جمع بندى کاملى از آن ها دست یابند و این امر گاهى موجب می شود کلیت پدیده ها را از دست بدهند . اگر آن ها نتوانند اطلاعات کافى کسب کنند، یا برعکس در میان جزئیات زیادى که جمع کرده اند گم شوند و نتوانند آن ها را سازمان بدهند و از آن ها نتیجه گیرى کنند، دچار اضطراب مى شوند.
2) اعتمادبه نفس و خوشنودى از زندگى : خشنودى از زندگى در تک فرزندان بیشتر از دیگر افراد است .آن ها نسبت به افرادى که از خانواده هاى پرجمعیت مى آیند از زندگى لذت بیشترى مى برند. تک فرزندان از نظر اعتمادبه نفس با دیگر افراد تفاوتى ندارند ولى چون همیشه سعى می کنند والدین خود را راضى نگه دارند، روند شکل گیرى و تقویت اعتمادبه نفس در آن ها متفاوت است . نوع واکنش والدین به عملکرد تک فرزندشان، اثر بسزایى در به وجود آمدن اعتمادبه نفس آن ها دارد . تک فرزندان بخش زیادى از اعتماد به نفس خود را از محیط خارج، از دستاوردهاى کارشان و از پذیرش دیگران به دست مى آورند. یعنى اگر احساس کنند کارهایشان از دید دیگران، صحیح، کامل، مناسب و قابل قبول است، اعتمادبه نفس بیشترى خواهند داشت تک فرزندان براى حفظ و تقویت اعتمادبه نفس نیاز دارند که احساس کنند در مسیر درست و به سمت هدف مشخصى که دوست دارند، گام برمی دارند. آن ها باید احساس کنند مفید و موفق هستند و در مرکز توجه و تأیید دیگران قرار دارند . هر زمان که تک فرزندان احساس کنند بى کفایت هستند و توجه و تأیید دیگران را از دست داده اند، احساس ناامنى، ناامیدى و اضطراب خواهند کرد و حتى ممکن است دچار عدم تمایل به برقرارى ارتباط، بى تفاوتى و گوشه گیرى شوند.
3) روابط بین فردى : تک فرزندان اعتماد بین فردى بالایى دارند و دیگران آنان را افرادى حمایتگر، کمک کننده و تشویق کننده می دانند. این مسئله مى تواند حاصل این واقعیت باشد که آ ن ها از یک طرف تحت حمایت و پرورش صحیح والدین شان بوده اند و از طرف دیگر نسبت به والدین و دیگران احساس مسئولیت پیدا کرده اند. آن ها از نظر اجتماعى موفق تر از دیگران هستند و با افرادى که داراى تحصیلات بیشتر و ویژگی هاى مناسب ترى هستند، ازدواج مى کنند. وابستگى هاى بین فردى در آن ها کمتر است و نسبت به افراد دیگر وقت کمترى را با دوستا ن شان مى گذرانند. با وجود این که مهارت هاى اجتماعى آ ن ها خوب است، آنان بیشتر به فعالیت هاى تک نفره تمایل دارند . دوستى هاى آ ن ها محدود ولى عمیق است . آن ها خود را فردى تنها و منزوى نمى دانند و دیگران نیز آن ها را افرادى اجتماعى مى دانند. تک فرزندان خود را مسئول زندگى دیگران می دانند. آن ها ممکن است بیش از حد احساس مسئولیت کنند وحتى براى مسائل یا رخدادهایى که تحت کنترل آ ن ها نبوده است، خود را مقصر بدانند و احساس گناه داشته باشند. تک فرزندان در مهارت هاى اجتماعى و مهارت براى ایجاد و برقرارى رو ابط جدید کمبود یا ضعفى ندارند. آن ها افراد وابسته اى نیستند ولى در برقرارى ارتباط با دیگران محتاطانه عمل مى کنند . در ارتباط با جنس مخالف، براى تک فرزند مهم است بداند که اگر ضعف یا نقصى داشته باشد یا آسیب پذیر باشد، آیا طرف مقابل باز هم او را انتخاب خواهد کرد؟ هنوز هم او را قبول خواهد داشت؟ او را جذاب مى داند؟ و از او حمایت خواهد کرد؟
4) سلامت روان : تک فرزندان کمترین گروهى هستند که به مراکز بهداشت روان ارجاع می شوند . آنچه فرزندان را در خطر آسی ب هاى روانى قرار می دهد، اختلال در عملکرد خانواده است و نه تک فرزند بودن آن ها. اگر اختلال در عملکرد خانواده وجود داشته باشد، همه فرزندان اعم از تک فرزند یا غیر تک فرزند در خطر قرار مى گیرند. سلامت روان کودکان اعم از تک فرزند و غیر تک فرزند ارتباط زیادى به نحوه تطابق والدین آن ها با مسائل زندگى دارد . معمولاً اگر والدین تطابق مناسبى با مسائل زندگى داشته باشند، فرزندان نیز از آ ن ها الگوبردارى مى کنند و تطابق مناسبى با مسائل زندگى خواهند داشت.
5) ارتباطهاى اجتماعى : تک فرزندان اهل ارتباط برقرار کردن با دیگران هستند ولى ممکن است در ارتباطهاى اجتماعى دچار درجاتى از اضطراب بشوند . آن ها همیشه نگران کفایت خود و نحوه پذیرش و ارزیابى دیگران از عملکردشان هستند . آن ها دوست دارند عملکردشان از نظر اجتماع، خوب، مناسب، بى نقص و کامل باشد، و به ارزیابى اجتماع از خودشان اهمیت زیادى می دهند. همین مسئله می تواند آن ها را در موقعیت هاى اجتماعى دچار اضطراب کند.
6) مسائل احساسى : تک فرزندان علاقه دارند احساسات خود را تحلیل کنند و در مورد آن تعقل نمایند .چون احساسات یک امر درونى است، ممکن است تک فرزندان تا زمانى که فرد مقابل احساساتش را آشکار نکرده باشد از وجود آن غافل باشند. تک فرزندان اگر مطمئن شوند که آشکار شدن احساسات شان مفید است، آن را با دیگران در میان مى گذارند .بر عکس اگر احتمال دهند که آشکار شدن بعضى احساسات شان مى تواند آن ها را ضعیف، آسیب پذیر ، به درد نخور یا بى ثمر نشان دهد، آن احساسات را مخفى مى کنند و وجودش را منکر مى شوند.
7) نیازمند ى ها و توقعات تک فرزندان از دیگران : تک فرزندان نیاز دارند که دیگران به ارزش ها و کفایت هاى آن ها به عنوان فردى مفید که دستاوردهاى پرثمرى دارد، واقف باشند و آ ن ها را در مجموع قبول داشته باشند . آن ها دوست دارند دیگران ضعف ها یا کاست ى هاى آن ها را به نوعى آشکار نکنند که موجب تحقیرشان شود.
آن ها دوست دارند که دیگران هر مسئله اى از جمله قوانین، ارزش ها و توقعات را برایشان به روشنى بیان کنند و هیچ چیز را در پرده ابهام، کنایه یا استعاره قرار ندهند.